Wednesday, December 20, 2023

ဝေဒနာနုပဿနာစစ်တမ်း



ဝေဒနာကို ဝိပဿနာရှုမယ့် ယောဂီတွေအတွက် ပထမ ဝေဒနာသုံးမျိုးရှိတယ်။ သုခဝေဒနာ၊ ဒုက္ခဝေဒနာ၊ ဥပေက္ခာဝေဒနာဆိုပြီးတော့ပေါ့။ ဒါအကြမ်းစားအဖြစ်နော်။ နောက် သုခမှာ သောမနဿဝေဒနာ၊ ဒုက္ခမှာ ဒေါမနဿဝေဒနာဆိုပြီး နှစ်မျိုးစီခွဲလိုက်ရင်တော့ ဝေဒနာငါးမျိုးဖြစ်တယ်။ 

စေတသိကသုခဝေဒနာကို သောမနဿဝေဒနာလို့ သုံးတယ်၊ ကာယိကသုခကိုတော့ သုခဝေဒနာလို့သုံးတယ်။ စေတသိကဒုက္ခကို ဒေါမနဿဝေဒနာလို့ သုံးတယ်၊ ကာယိကဒုက္ခကြတော့ ဒုက္ခဝေဒနာလို့ သုံးတယ်။

အခုသုံးမျိုးအနေနဲ့ ပြောကြရအောင်နော်၊ အဲ့ဒီဝေဒနာသုံးမျိုးမှာ သတ္တဝါတွေသည် နေ့စဉ်ဘာနဲ့အနေများလဲ?၊ လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကတော့ ဥပေက္ခာနဲ့ အနေများတယ်လို့ သတ်မှတ်ချက်ရှိတယ်။ ဒီတော့ သတ္တဝါတွေမှာ တစ်နေ့တာ အများဆုံးဖြစ်နေတာကတော့ ဥပေက္ခာဝေဒနာဖြစ်ပါတယ်။

Friday, June 30, 2023

ကျေးဇူးပြု၍ မိနစ်နှစ်ဆယ်အချိန်ပေးပါ

တစ်ခါတုန်းက ဂေါတမလို့အမည်ရတဲ့ မထေရ်တစ်ပါး  ရှိခဲ့ဖူးပါတယ်၊ ဂေါတမမထေရ်ဟာ ပုဏ္ဏားမျိုးနွယ်စုကနေ မွေးဖွားလာသူပါ။ သမိုင်းကြောင်းအရဆိုရင် ရာဇဂြိုဟ်ပြည်မှာ ပုဏ္ဏားဇနီးမောင်နှံနှစ်ယောက်က တစ်နေ့တော့ သားလေး တစ်ယောက် မွေးဖွားပါတယ်။ ကလေးရဲ့အမည်ကို ''ဂေါတမ''လို့ အမည်ပေးလိုက်ကြပါတယ်။ ပုဏ္ဏားမျိုးရိုးမှာဖြစ်လို့ ပုဏ္ဏားတွေရဲ့ကျင့်စဉ်အတိုင်း ကျင့်ရပါတယ်။ 

 ခုနစ်နှစ်အရွယ်ရောက်လာတော့ ပုဏ္ဏားတို့ လျှောက်လှမ်းတဲ့ကျင့်စဉ်အတိုင်း ရွှေငွေအလှူခံ လှည့်လည်ပါတယ်။ လှည့်လည်ရင်းနဲ့ အသပြာတစ်ထောင် ရလာပါတယ်။ ရလာတဲ့အသပြာတစ်ထောင်ကို တစ်နေရာမှာ အပ်နှံထားလိုက်ပါ တယ်။ 

ဒီလိုနဲ့ ပုဏ္ဏားကျင့်စဉ်လည်းကျင့်၊ ရွှေငွေလည်း လှည့်လည်အလှူခံရင်း တစ်ဆယ့်ခြောက်နှစ်သား ရောက်လာတော့ မကောင်းတဲ့သူငယ်ချင်းတွေနဲ့ပေါင်းပြီး ကာမဂုဏ်စိတ်တွေက ရုပ်ကောနာမ်ကော တစ်ကိုယ်လုံး ဖြစ်လာပါတယ်။ ကာမဂုဏ်စိတ်တွေ နှိပ်စက်နေလို့ ပြည့်တန်ဆာမတစ်ယောက်ရဲ့အိမ်ကို သွားပါတယ်။ ရထားတဲ့ အသပြာတစ်ထောင်ကိုပေးပြီး တစ်ညတာ နေလိုက်ပါတယ်။ သူကျင့်နေတဲ့ အကျင့်မြတ်ဆိုတာလည်း ပျက်သွားပါတယ်။ ပြည့်တန်ဆာမကလည်း ဂေါတမပုဏ္ဏာလေးရဲ့ပုံစံကို ကြည့်ပြီး ''ကာမဂုဏ်မှာ အစိမ်းသက်သက်ပဲ''ဆိုတာ အတွေ့အကြုံအရ သိရလို့ သိပ်ပြီး စိတ်မပါတဲ့ပုံစံကို ပြပါတယ်။ 


Wednesday, June 28, 2023

ဒါနပြုမယ်ဆိုရင် .....

 


“လှူပါ”လို့ ပြောလိုက်တာနဲ့ ဘုန်းကြီးကျောင်းပဲ ပြေးမမြင်နဲ့။

မင်္ဂလသုတ်မှာ လာတာက ”သုံးတန်စေတနာ ဖြူစင်လန်းလို့ ပေးကမ်း ဝေမျှ လှူနိုင်စေ”တဲ့ ... ။ ကိုယ့်အောက် နိမ့်ကျတဲ့သူတွေကို ပေးကမ်းရမယ်၊ ကိုယ်နဲ့တန်းတူ သူငယ်ချင်း မိတ်ဆွေ အပေါင်းအသင်းတွေကို ဝေမျှရမယ်၊ ကိုယ့်ထက် သီလ၊ သမာဓိ၊ ပညာသာ လွန်တဲ့ ရတနာသုံးပါး၊ ကျေးဇူးကြီးမားတဲ့ မိဘ ဆရာသမား ကျေးဇူးရှိသူတွေကို လှူဒါန်းရပါမယ်။

လူတော်တော်များများက ဘုန်းကြီးကိုလှူမှ အလှူထင်ကြတယ်။ ဘုရားတည်၊ ကျောင်းဆောက်တာကိုပဲ အလှူ ထင်ကြတယ်။

Tuesday, June 27, 2023

ပုရေဇာတပစ္စယော

 



"ပုရေဇာတ"ဆိုသည်မှာ ရှေ့က ဖြစ်ခြင်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို ရှေ့က ဖြစ်နှင့်ပြီး ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

မိဘနှင့် သားသမီးဆိုလျှင် မိဘက ရှေ့က ဖြစ်၏။ ထို့ကြောင့် မိဘက သားသမီးကို နို့ချိုတိုက်ကျွေး အစာပေးပြီး ကျေးဇူးပြုနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုနည်းတူစွာ ရှေ့ကဖြစ်သော ရုပ်တရားက နောက်မှဖြစ်သည့် နာမ်တရား ( စိတ် စေတသိက်)တို့ကို ကျးဇူးပြု၏။ ထို့ကြောင့် ရုပ်က အကြောင်းတရား၊ နာမ်က အကျိုးတရား ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းကျိုး ဖြစ်နေသည့်ပစ္စည်းကို "ပုရေဇာတပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

ဥပနိဿယပစ္စယော

 

"ဥပနိဿယ"ဆိုသည်မှာ အခြေအနေတစ်ခုကို ဖန်တီးနိုင်စွမ်းရှိသော အင်အားကြီး မှီရာဟု အဓိပ္ပါယ် ရ၏။

စိတ်နေစိတ်ထားကို အကြောင်းပြု၍ ဖြစ်စေ၊ လုပ်ရပ်တစ်ခုကို အကြောင်းပြု၍ ဖြစ်စေ၊ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်ကို အကြောင်းပြု၍ ဖြစ်စေ အခြေအနေတခု ဖြစ်ပေါ်လာ၏။

ထိုအခြေအနေ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် အထောက်အပံ့ ပေးသော အကြောင်းတရားမှန်သမျှသည် "ဥပနိဿယ" ပင် ဖြစ်သည်။

စိတ်နေစိတ်ထားကို အကြောင်းပြု၍ အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာလျှင် စိတ်နေစိတ်ထားက အကြောင်းတရား၊ ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ အခြေအနေက အကျိုးတရား ဖြစ်သည်။ ဥပမာ- အများအတွက်ဆိုသည့် စိတ်ထားနှင့် ပရဟိတ လုပ်ခြင်းမျိုးတည်း။

လုပ်ရပ်တစ်ခုကို အကြောင်းပြု၍ အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာလျှင် လုပ်ရပ်က အကြောင်းတရား၊ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အခြေအနေက အကျိုးတရား ဖြစ်သည်။ ဥပမာ- အလှူလုပ်ပြီး ပီတိ ဖြစ်နေခြင်းမျိုးတည်း။

ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်ကို အကြောင်းပြု၍ အခြေအနေတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာလျှင် ပုဂ္ဂိုလ်က အကြောင်းတရား၊ ဖြစ်ပေါ်လာသည့် အခြေအနေက အကျိုးတရား ဖြစ်သည်။ ဥပမာ- မိတ်ဆွေ ဖိတ်သည့် တရားပွဲကို သွား၍ နာခြင်းမျိုးတည်း။

ဥပနိဿယပစ္စည်း တစ်ခုလုံးကို ခြုံငုံ ကြည့်လျှင် အကြောင်းက ရုပ် နာမ် ပညတ်။ အကျိုးက နာမ်တရား ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်း အကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို " ဥပနိဿယပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။


နိဿယပစ္စယော


"နိဿယ" ဆိုသည်မှာ မှီရာဟု အဓိပ္ပါယ် ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို မှီရာအဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြု၏ဟု ဆိုလိုသည်။

သစ်ပင်သည် မြေကြီးကို မှီရ၏။ မြေကြီး မရှိလျှင် သစ်ပင်လည်း မရှိနိုင်ပါ။ ထို့ကြောင့် မြေကြီးသည် သစ်ပင်ကို မှီရာ အဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြုလျက် ရှိသည်။

ထိုနည်းတူစွာ အကျိုးတရားသည် အကြောင်းတရားပေါ်မှာ မှီရ၏။ ထို့ကြောင့် မှီရာဖြစ်သည့် ရုပ်နာမ်တို့သည် အကြောင်းတရား၊ မှီတတ်သည့် ရုပ်နာမ်တို့က အကျိုးတရား။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို " နိဿယပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

Monday, June 26, 2023

အညမညပစ္စယော


"အညမည" ဆိုသည်မှာ အချင်းချင်း အပြန်အလှန်ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားသည် "ကျွန်းကိုင်းမှီ ကိုင်းကျွန်းမှီ" ဆိုသကဲ့သို့ အပြန်အလှန် ကျေးဇူးပြုနေကြ၏ဟု ဆိုလိုသည်။

တုတ်သုံးချောင်း ထောက်ထားလျှင် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု အပြန်အလှန် မှီနေကြသည့်အတွက် လဲကျ မသွားတော့ပေ။ ထိုနည်းတူစွာ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့သည် အပြန်အလှန် ကျေးဇူးပြုပြီး ရပ်တည်နေကြ၏။

ထို့ကြောင့် အကြောင်းတရားကလည်း ရုပ်နှင့် နာမ်၊ အကျိုးတရားကလည်း ရုပ်နှင့် နာမ်ပင် ဖြစ်သည်။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို "အညမညပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

သဟဇာတပစ္စယော


"သဟဇာတ" ဆိုသည်မှာ အတူတကွ ဖြစ်ခြင်း၊ ပြိုင်တူဖြစ်ခြင်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားသည် အကျိုးတရားကို ပြိုင်တူဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

ဆီမီးထွန်းသည့်အခါတွင် မီး တောက်သည်နှင့် တပြိုင်နက် အလင်းရောင် ပေါ်ထွက်လာ၏။ မီးကြောင့် အလင်းရောင် ပေါ်ထွက်လာရကား မီးသည် အကြောင်း၊ အလင်းသည် အကျိုးတည်း။ မီးတည်းဟူသော အကြောင်းနှင့် အလင်းတည်းဟူသော အကျိုးတို့သည် ပြိုင်တူဖြစ်ကြလေသည်။

ထိုနည်းတူစွာ အကြောင်းတရားနှင့် အကျိုးတရားတို့သည် ပြိုင်တူဖြစ်၍ ကျေးဇူးပြုနေကြသည်။

ထို့ကြောင့် ရုပ်နှင့်နာမ်တို့သည် အကြောင်းတရား၊ ယင်းအကြောင်းတရားနှင့် ပြိုင်တူ ဖြစ်လာကြသော ရုပ်နှင့် နာမ်တို့က အကျိုးတရား။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို "သဟဇာတပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

သမနန္တရပစ္စယော


"သမနန္တရ" ဟူသည် လွန်ကဲစွာ အခြားမဲ့ ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို အမှန်တကယ် ခြားကွယ်ခြင်း မရှိဘဲ ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

အမှန်တကယ် ခြားကွယ်ခြင်း မရှိဘဲ ကျေးဇူးပြုဆိုသည်မှာ ရှေ့စိတ်နှင့် နောက်စိတ်ဟု စိတ်နှစ်မျိုး ရှိသော်လည်း ရှေ့စိတ်၏ ပျက်ခြင်းနှင့် နောက်စိတ်၏ ဖြစ်ခြင်းတို့ အကြား ခြားကွယ်ခြင်း မရှိရကား စိတ်တစ်မျိုးတည်းကဲ့သို့ ဖြစ်နေ၏ဟု ဆိုလိုသည်။

ရုပ်တရားသည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ပေါင်းစပ်ထားသော်လည်း ရုပ်တစ်ခုနှင့် တစ်ခု အပိုင်းအခြား ရှိ၏။ ယင်းအပိုင်းအခြားကိုပင် "အာကာသဓာတ်" ဟု ခေါ်သည်။ နာမ်တရားတို့သည်ကား ရုပ်တရားကဲ့သို့ ခွဲခြားလို့ မရပေ။ ရှေ့စိတ်နှင့် နောက်စိတ်တို့သည် တစ်ခုတည်းကဲ့သို့ ထင်ရလောက်အောင် ဆက်သွယ်ပြီး ဖြစ်နေကြလေသည်။

စိတ်အစဉ်တန်းကြီးသည် သူ့အစီအစဉ်နှင့်သူ ဖြစ်နေ၏။ ရှေ့စိတ် ပျက်လျှင် နောက်စိတ်သည် ချက်ချင်း ဖြစ်လာ၏။ နောက်စိတ်ကလည်း ဖြစ်ပြီးနောက် ပျက်ပြန်ရကား နောက်ထပ် စိတ်အသစ် ဖြစ်လာပြန်၏။

ဤသို့လျှင် ရှေ့စိတ်ပျက်လိုက် နောက်စိတ်ဖြစ်လိုက်နှင့် စိတ်အစဉ်အတန်းကြီးသည် ပုံမှန် လည်ပတ်နေတော့သည်။

ထို့ကြောင့် ရှေ့စိတ် (နာမ်တရား) သည် အကြောင်းတရား။ နောက်စိတ် (နာမ်တရား) သည် အကျိုးတရား။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို "သမနန္တရပစ္စည်း" ဟု ခေါ်ပါသည်။

အနန္တရပစ္စယော


"အနန္တရ" ဟူသည် အကြားမရှိဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို ခြားကွယ်ခြင်း မရှိဘဲ ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

စိတ်အစဉ်အတန်းကြီးသည် တစ်ခုပြီး တစ်ခု သူ့အစီအစဉ်နှင့်သူ တရစပ် ဖြစ်နေ၏။ ထိုအစီအစဉ်မှ တမျိုးတဖုံ ပြောင်းလဲပြီး တခြားစိတ် ဖြစ်ရိုးထုံးစံ မရှိပေ။

စိတ်အစဉ်အတန်းကြီးထဲမှ တစ်ခုတစ်ခုသော စိတ်သည် ဖြစ်လိုက် ပျက်လိုက်နှင့် ပြောင်းလဲနေ၏။ ရှေ့စိတ် ပျက်လျှင် နောက်စိတ်သည် ချက်ချင်း ဖြစ်လာ၏။ နောက်စိတ်ကလည်း ဖြစ်ပြီးနောက် ပျက်ပြန်ရကား နောက်ထပ် စိတ်အသစ် ဖြစ်လာပြန်၏။

ဤသို့လျှင် ရှေ့စိတ်ပျက်လိုက် နောက်စိတ်ဖြစ်လိုက်နှင့် စိတ်အစဉ်အတန်းကြီးသည် ပုံမှန် လည်ပတ်နေတော့သည်။

ထို့ကြောင့် ရှေ့စိတ် (နာမ်တရား) သည် အကြောင်းတရား။ နောက်စိတ် (နာမ်တရား) သည် အကျိုးတရား။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို "အနန္တရပစ္စည်း" ဟု ခေါ်ပါသည်။

အဓိပတိပစ္စယော


"အဓိပတိ" ဟူသည် အကြီးအမှူးဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို အကြီးအမှူးအဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

စကြဝတေးမင်းသာ ရှိလျှင် မည်သူမဆို စကြဝတေးမင်း၏ အလိုဆန္ဒအတိုင်းသာ ဆောင်ရွက်ရ၏။ ဘာကြောင့်နည်း။ စကြဝတေးမင်းသည် တကမ္ဘာလုံးကို အုပ်စိုးနိုင်သောကြောင့်တည်း။ ထိုနည်းတူစွာ အဓိပတိတရားနှင့် အဓိပတိအာရုံတို့သည် ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ရုပ်နာမ်တရားတို့ကို အုပ်စိုးနိုင်စွမ်း ရှိပါသည်။

ထို့ကြောင့် အဓိပတိတရားနှင့် အဓိပတိအာရုံသည် အကြောင်းတရား၊ ဆိုင်ရာဆိုင်ရာ ရုပ်နာမ်တို့သည် အကျိုးတရား။ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့်ပစ္စည်းကို "အဓိပတိပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

အာရမ္မဏပစ္စယော



“အာရမ္မဏ” ဆိုသည်မှာ အာရုံဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၏။ အကြောင်းတရားက အကျိုးတရားကို အာရုံ အဖြစ်ဖြင့် ကျေးဇူးပြုသည်ဟု ဆိုလိုသည်။

လူတိုင်းလူတိုင်းသည် နေ့စဉ်နှင့်အမျှ အာရုံ ၆- ပါးနှင့် ရှင်သန်နေကြ၏။ အာရုံတို့ကြောင့် စိတ်ဖြစ်လာရကား မည်သည့်စိတ်ဖြစ်ဖြစ် အာရုံနှင့် ကင်းပြီး ဖြစ်သည့် စိတ်ဆိုသည်မှာ မရှိပေ။

မှန်၏။ လောဘဖြစ်ဖို့လည်း အာရုံ ရှိရ၏။ လိုချင်စရာ အာရုံသည် လောဘဖြစ်စရာ အာရုံတည်း။ ဒေါသဖြစ်ဖို့လည်း အာရုံ ရှိရ၏။ စိတ်ဆိုးစရာ အာရုံသည် ဒေါသဖြစ်စရာ အာရုံတည်း။

သဒ္ဓါဖြစ်ဖို့လည်း အာရုံ ရှိရ၏။ ကောင်းမှုပြုစရာ အာရုံသည် သဒ္ဓါဖြစ်စရာ အာရုံတည်း။ မေတ္တာဖြစ်ဖို့လည်း အာရုံ ရှိရ၏။ သတ္တဝါအများသည် မေတ္တာဖြစ်စရာ အာရုံတည်း။

စိတ်ဆိုသည်မှာ အာရုံရှိမှသာလျှင် ဖြစ်ပေါ်လာ၏။ အာရုံ မရှိလျှင် ဖြစ်ပေါ်စရာ အကြောင်း မရှိ။ ထို့ကြောင့် အာရုံ (ရုပ် နာမ် ပညတ်) သည် အကြောင်းတရား၊ စိတ် စေတသိက် ( နာမ်) သည် အကျိုးတရား၊ ဤကဲ့သို့ အကြောင်းအကျိုး ဖြစ်နေသည့် ပစ္စည်းကို " အာရမ္မဏပစ္စည်း" ဟု ခေါ်သည်။

Subscribe Us